Obezite, günümüzde önemli bir sağlık sorunudur. Nitekim ülkelerdeki hastalığa karşı verilen mücadele, ulusal sağlık politikalarının tamamını veya büyük bir kısmını etkiliyor. Günümüzde hastalığa özgü tedaviler, etkili bir şekilde uygulanmakta ve çeşitli tedavi teknikleri, altta yatan nedenleri ele almak üzere geliştirilmektedir. Bu makale, obezite tedavisinin umumi kavramsal çerçevesini incelemek üzere tasarlanmıştır ve “Obezite Tedavisi Nedir?” sorusuna cevap arar.
1. Obezite Tedavisinin Tanımı
Obezite, vücutta ortalama kıymetli vücut yağı (TKV) deposunun %10’dan 69’a kadar normal sınırların üzerinde dolaşmak üzere meydana gelen kilo kaybından kaynaklanır. Obezite tedavisi, obezite ve diğer özellikle bir sağlık durumu, hastalık riski taşıyan özelliklerin gerekli düzeyde düzenlenmesini hedefler.
Kilo verme, sağlığı koruma, fiziksel aktivite ve beslenme alışkanlıklarının değiştirilmesi gibi farklı yöntemler obezite tedavisinin ana para telakkisi olarak kullanılır. Gıda alımının düzenlenmesi, yemeklerden çıkarmalar ve diyet değişiklikleri de kullanılabilir. Diyet miktarını ve kalorisini ayarlamak da sağlıklı kilo vermek için yardımcı olacaktır. Obezite tedavisinin başlangıç aşamasında, kişinin ciddi sağlık probleminin temel özellikleri de değerlendirilmiş olmalıdır.
- Kilo verme: İdeal vücut kütle indeksine (VKİ) ulaşmak için kilo verme sürecinin gerekli olduğu belirlenmelidir.
- Fiziksel Aktivite: Kişinin fiziksel aktivite alışkanlıklarını değiştirmesi ve en az 150 dakika haftalık sürekli akışlı düzenli egzersiz programına başlaması gerekmektedir.
- Beslenme: Diyet ve gıda alımının düzenlenmesi, yemeklerden çıkarmalar ve diyet değişiklikleri kullanılarak sağlıklı kilo vermek için yapılmalıdır.
2. Obezite Tedavisinin Amaçları
Obezite tedavisinin temel amacı obeziteyi kontrol altına almaktır. İdiyopatik ya da sekonder nedenlerle ortaya çıkan obezite, tedavi olmadan kronik ya da yaşamı tehdit edebilecek etkilere neden olabilir. Bu nedenle, obezite tedavisinin öncelikli hedefi vücut kitle indeksinin (VKİ) veya baş-boy-ölçülerin (BKO) doğru seviyede sabitlenmesi ve vücut ağırlığının korunmasıdır:
- Hiperlipidemi tedavisinde VKİ ne kadar düşürülürse, o kadar faydalıdır. Yükseltilmiş serum trigliserid ve vücut ağırlığının hafif ancak devamlı indirilmesinin metabolik hastalıklar önemli ölçüde azaltıldığı gösterilmiştir.
- BKO, vücut ağırlığının artmasını engellemek için kontrol edilmeli veya düşürülmelidir. Omuzlar üzerinde artış olabileceğinden, bel ve kalça ölçüleri dikkate alınmalıdır.
Uzun vadeli obezite kontrolünün başarılı olabilmesi için, sıkı bir beslenme programının birlikte uygulanması gerekmektedir. Diyeti öncelikli olarak doğru enerji yoğunluğu ve özellikle de makrobesinler bazında dengelenebilir. Diyet programı, usulüne uygun şekilde ve sıklıkta desteklenebilir. Bu program ve fiziksel aktivite ile vücut yapısının değişimini destekleyebilir, obezite tedavisinin başarısını arttırabilir.
3. Obezite Tedavisi Yöntemleri
Konvansiyonel Terapiler
Konvansiyonel terapiler obezite tedavisinde orta ve uzun dönemde kullanılmaktadır. Konvansiyonel tedaviyi; beslenme alışkanlıkları ve hayat tarzının değiştirilerek yapılan diyet ve egzersiz programları, hipnoterapi, bazı ilaçlar gibi yöntemler içermektedir.
- Diyet ve egzersiz programları: Zayıflamak için günde belli bir süre ve miktar egzersiz yapılmalıdır. Diyet programı ise bireyin obezitesi ve metabolik durumuna göre belirlenir. Yağ, karbonhidrat ve protein oranları düzenlenerek enerji alınımı düşürülür.
- Hipnoterapi: Hipnoterapi rejimdeki döngüleri bozmak ve kişinin kontrolünü sağlamak amacıyla kullanılır.
- İlaç tedavisi: Özellikle yukarıda belirtilen diyet ve egzersiz programlarının başarı ile uygulanamadığı durumlarda, ağırlık kaybı medicinelerinden yararlanılmaktadır.
İnvazif Girişimler
Son aşamadaki obezite tedavisinde invazif girişimler uygulanabilmektedir. Bu tür tedavide, anestezi altında gastrik band, bypass, reseksiyon ve suturing işlemlerinde kullanılan endoskopik teknikler, subkutan ve laparoskopik yöntemler kullanılabilmektedir. Günümüzde bu girişimlerin artması ile obezite tedavisinde güvenli ve başarılı sonuçlar elde edilmektedir.
4. Sonuç: Obezite Tedavisinin Önemi
Son olarak, obezite tedavisinin önemi göz önüne alındığında, tedavinin sağlık çalışanları tarafından verilmesinin gerekliliği anlaşılmaktadır. Obezite tedavisinin hedefi, hastanın obezite komplikasyonlarını önlemek ve diyet ve egzersiz programları ile ağırlığı şekillendirmek için bir strateji geliştirmektir.
Tedavinin uygun yaklaşımları, hastanın yaşam alışkanlıklarına etkili bir şekilde değiştirilmesini sağlamakta ve tedavi başarısını arttırmaktadır. En etkili tedaviler arasında yer alan yapısal ve kognitif davranışçı terapiler gibi psikolojik tedaviler, obezite tedavisinin önemini desteklemektedir.
- Uygun beslenme, kalori alımının kontrol edilmesini ve yeterli miktarda sağlıklı besinlerin alınmasını içermelidir.
- Yeterli fiziksel aktivite, obezite tedavisinin önemli bir parçasını oluşturmaktadır.
- Psikolojik destek, obezitenin sosyal ve duygusal nedenlerden kaynaklanan yan etkilerini önlemek için büyük önem taşır.
Bu önlemlerin tamamlanması, obezite tedavisinin, ağırlık kontrolü ve komplikasyonlarında sınırlı bir ömür bekleyen hastaların yaşam kalitesini sağlamasında önemli bir etken olacaktır.
Obezite tedavisinin amacı, sağlıklı yaşam tarzını teşvik etmek ve risk faktörlerinden kaçınabilmek için kişinin kilo kontrolünü sağlamaktır. Obezite polikliniğinde tedavi planlanması ve kilo vermenin önemi, bu hastalığın tedavisi anlamında önemli bir aşamadır. Obezite tedavisindeki sonuçların etkinliği, ancak kişinin şu anda üzerinde çalışılan ve öngörülen planın uygulanmasıyla sağlanır.