Duygusal ve fiziksel malzemelerin sağlıksız beslenme, stres gibi faktörlerin bir sonucu olarak tek başına veya başka bir hastalıkla birlikte yaşanabilen dispepsi, gastrointestinal sistemin üst bölgesinde enflamatuvar bir hastalıktır. Bu makalede, dispepsinin tedavi yöntemlerinden, semptomlarından, risk faktörlerinden ve diğer özelliklerinden bahsedilerek dispepsinin ne olduğu hakkında bilgi verilecektir.
1. Dispepsinin Tanımı
Dispepsin, modern tıpta midenin bozukluklarını düzeltmek için özellikle kullanılan bir tür sindirim enzimidir. Temelde üç ana etkin madde içerir – pepsin, rennin ve tripsin – ancak ticari dispepsin tozları çoğu zaman sentetik enzimler de içerir. Dispepsin, yüksek dozlarda ağızdan alınarak sindirim sistemine yardımcı olan, gastriste ve duodenittaki problemleri çözmeye yönelik bir ilacın adıdır. Ancak, hastaları semptomlarının köküne indirebilmek ve kalıcı tedavi sağlamak için bu ilaçların dispepsi ile doğrudan ilişkisi olması gerekir.
İnsanların genellikle dispepsini karın ağrısının bir artısı olarak görmesi olasıdır, ancak mide ağrısı diyagnozu konulmadan önce belirtiler iyice incelenmelidir. Birçok vaka, ek bir test ya da ilaç gerektirmeden önce uygun bir beslenme ve stres tahayyülüne sahip olup, sorun kendiliğinden ortadan kalkabilir. Dispepsinin temel fonksiyonlarından biri, sindirim sırasında mide boşluğunda biriken yiyeceklerin artıklarını eritmektir. Diğer fonksiyonları arasında;
- Midenin asidiyle yumuşatılmış besin parçalarının oluşmasını sağlamak
- İnek proteini olarak bilinen kazeinin peptid zincirlerine ayrılmasını sağlamak
- Midenin mukozasının üretiminde glycoproteinlerin salgılanmasına yardımcı olmak
2. Dispepsiye Neden Oluşur?
Dispepsiye Neden Olan Faktörler
Dispepsi, çoğu zaman gıda ile ilgili hastalıkların göstergeleri arasında yer alan bir hastalıktır. Dispepsinin sebep olacağı semptomlar arasında yaygın olarak karın ağrısı, karında şişkinlik, ağızda tat değişiklikleri, halsizlik, aşırı mide çalkalama, aşırı gaz, kabızlık, ishal, kusma ve bulantı görülmektedir.
Dispepsinin Nedenleri
Dispepsinin oluşmasına neden olan faktörlerin çoğu çeşitli gıdaların ciddi şekilde sindirilmesinden kaynaklanmaktadır. Bunlara örnek olarak şunlar verilebilir:
- Hastalara özel gıdaların alınması
- Çok fazla yağ, baharatlı gıdaların ve çikolata alımı
- Üst solunum yolu enfeksiyonları, grip gibi akut hastalıklar
- Çok uzun süren stres ya da psikolojik sorunlar
- Mide çevresini saran kasların fonksiyon bozukluğu
Ayrıca, dispepsiye neden olabilecek olası hastalıklar arasında divertiküler hastalık, kolit, ülseratif hastalıklar, şeker hastalığı, kanserler, kasılma ve basit bağırsak enfeksiyonları da sayılabilir.
3. Dispepsinin Belirtileri
Eşlik Eden Diğer Bulgular
Dispepsinin eşlik eden bulguları arasında dispepsi semptomlarının yanısıra aşağıdaki bulgular ön plana çıkar:
- Kusma
- Mide krampları
- Olası diyare
- Kabızlık
Duyusal Bulgular
Dispepsiyi oluşturan belirtiler, midede enflamatuar veya irritatif olarak kendini gösteren hastalıklara bağlı olarak geçici veya uzun süreli ağrıya yol açabilir. Ağrıyı acı, yanma ya da batma gibi duyusal bulgular ya da mide pasinin ilerlemesi olarak ifade edebilir. Ağrıda vardır fakat büyük şiddette değildir.
4. Dispepsinin Tedavisi
Dispepsinin (mide bozukluklarının) tedavisi, hastanın özellikleri dikkate alınarak uzman tarafından belirlenmelidir. Öncelikle, ağrı kontrolü için ağrı kesici ilaçlar gibi temel tıbbi tedaviler verilebilir. Bu aşamada, vitamin-mineral takviyeleri ve anti-mide ilaçlarının kullanımı da düşünülebilir.
Bağırsak bakterilerinin bozulmasından kaynaklanan dispepsi nedeniyle, doktor tarafından antibiyotik veya probiyotikler gibi özel ilaçlar da tavsiye edilebilir. Ayrıca, hastanın kilo kaybı durumuna ve metabolik durumuna göre beslenme tavsiyeleri de önerilebilir:
- Düzenli ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarının kurulması.
- Fazla tuzlu, baharatlı, yağlı ve karbonhidratların alımının sınırlandırılması.
- Şekerli içeceklerin yerine su veya meyve suyu tüketimi.
- Günlük olarak yeterli ve dengeli meyve-sebze gibi besinlerin tüketimi.
- Günlük egzersiz sıklığının arttırılması.
Sonuç olarak, dispepsi, nefes alma, kazaklama veya karın ağrısı gibi semptomlarının yanı sıra, mide bulantısı, üşüme, kötü tad ve ekstra kilo gibi daha özel semptomları olabilen ciddi bir mide rahatsızlığıdır. Bu durumun tedavisi, etiyolojik nedenler arasında yatar. Bu durumun tedavisinde, tıbbi ve medikal tedavi olarak buna ek olarak, diyet ve şifa önerileri de önemli olabilir. Bu nedenle, dispepsi nedir ve bu rahatsızlığın tedavisi ile ilgili kapsamlı bir araştırmanın yapılması tavsiye edilir.