Obezite kronik bir sağlık sorunu olarak dünya çapında hızla yayılmaktadır. Bu makale, obezitenin kronik komplikasyonlarını üç farklı boyut içerisinde inceleyerek oluşturulmuştur. Öncelikli olarak, bu makalede obezitenin fizyolojik sonuçlarının erişkinler üzerinde etkileri ele alınacaktır. Ayrıca, obeziteye bağlı hastalıklarının ve zararlarının değerlendirilmesi ile birlikte obezitenin sosyal etkileri üzerinde yoğunlaşılacaktır. Son olarak, obeziteyi önlemek için getirilebilecek çözümler tartışılacaktır.
1. Obezitenin Tanımı ve Çeşitleri
Obezite, vücut ağırlığının çok yüksek olması ve kilo almanın normal aralıklardan çok fazla olması durumudur. Obeziteye neden olan faktörler arasında fizyolojik ve çevresel faktörler bulunmaktadır. Obeziteden kaynaklanan sağlık problemleri, aralıksız olarak çok yüksek vücut ağırlığı nedeniyle oldukça ciddidir.
Obezite çeşitleri, vücut kıvrımları ve kilo yoğunluklarına göre ayırt edilmektedir. Bu çeşitler şu şekilde sıralanır:
- Tsölesiyel Obezite: Bel, kalça ve karın kısımlarındaki ödeme ile karakterize edilir.
- Göğüs Obezitesi: Göğüs, kollarda ve üst karında artmış yağlanma ile karakterize edilir.
- Androjenik Obezite: Bel ve iç bölgelerde yağlanma ile karakterize edilir, çıkık burun, geniş yanaklar ve iğne yaprağı görünümlü göğüs, kadınlarda testiküler benzeri boyutlardaki kaburga ve karın kısmında bıkkınlık ile kendini gösterir.
2. Obezitenin Fizyolojik Zararları
Obezite, beden kitle indeksine (BKİ) göre vücut ağırlığının belirli biçimlerde aşırı arttığı bir durumdur. Obezite ile ilişkili sağlık sorunları çeşitli fizyolojik zarlara neden olur. Bu zararlar aşağıdaki gibidir:
- Yüksek kan basıncı (Hipertansiyon): Obezite hipertansiyonu tetikleyebilir ve bu durum, çeşitli böbrek hastalıkları, tansiyon bozuklukları ve göz hastalıkları gibi komplikasyonların gelişimine neden olabilir.
- Kardiyovasküler hastalıklar: Kalp-damar hastalıkları, şeker hastalığı ve tromboflebit gibi kardiyovasküler hastalıklar riski artar obezitenin artması ile birlikte.
- Kemik hastalıkları: Obeziteyi taşıyan çocuk ve genç erişkinler, kemik erimesi veya diğer kemik hastalıkları geliştirme riskiyle karşı karşıyadır.
- Cilt hastalıkları: Pieter, akne ve solunum yolu enfeksiyonları bunlar arasında sayılabilir.
- Cerrahi komplikasyonlar: Obez bireyler cerrahi işlemler sırasında büyük zorluklarla karşılaşabilirler.
Obezite ile ilişkili olan bir başka fizyolojik zarar, uyku apnesidir. Obez bireylerde gece uykuda hapşırma ve solunum durma görülebilir, bu da ek olarak gece uykularında huzursuzluk ve dikkat ihlali gibi psikolojik etkilere neden olur.
3. Obezitenin Psikolojik Etkileri
Olağanüstü kilolu veya obez olan kişiler, aşırı kilolara sebep olan karakteristik özellikler ile tehdit edici sonuçlarla karşı karşıya kalır. Obezite kişinin psikolojik olarak bazı etkileri vardır. Obezite durumu ile başarısızlık, depresyon, öfke ve tek başına olma korkusu arasındaki köprüyü açıklar.
- Başarısızlık: Obezite genellikle kişisel algıya olumsuz bir derecede etki eder ve kendine güveni azaltır. Obez kişiler görüşmelerde, seminerlerde, iş tekliflarında ve başka alanlarda zorluklar yaşayabilir. Bu durum onların kamu görüntülerini kötü yönde etkileyebilir.
- Depresyon: Obezite, sosyal izolasyon, düşük özdeğer, düşük kendine güven ve başarısız olma duygularına neden olur. Çoğu obez birey için, obezite durumuna bağlı yakın çevresel baskılar, ailevi koşullar ya da yaşamdan kaynaklanan stres durumları, depresyon gelişiminde önemli etkenleri oluşturabilir.
Psikolojik etkilerin kalıcı olmasını önlemek için, obez bireylerin kilo vermelerinde ve obeziteyle mücadele etmelerinde uygun bir desteklenme sağlanmalıdır. Kilo verme veya obezite ile mücadelede güçlü bir çözüm odaklı yaklaşım olması gerekmektedir. Ayrıca, sağlıklı beslenme alışkanlıkları göz önünde bulundurularak, sağlıklı beslenme ile obezitenin etkileriyle mücadele edilebilir.
4. Obezitenin Erken Teşhisi ve Tedavisi
Obezite, metabolik sendromun fiziksel ve ruhsal bir göstergesidir. Dünya Sağlık Örgütü’nün kabul ettiği üzere, obezite genel sağlık durumu için riskli bir durumdur ve erken tedavi gereklidir. Çünkü, obezite erken yaşlarda başlayan önemli sağlık problemlerine yol açabilir:
- Kronik hastalıklar, böbrek bozuklukları, diyabet, kalp hastalıkları, hipertansiyon ve kanser.
- Kan basıncı, kolesterol ve trigliseritlere artan olasılık.
- Psikolojik problemler ve ciddi ruhsal sorunlar.
Obezite erken tanısı, çocuğun kilo durumunu belirleyen aile, tip II diyabet ve diğer kronik hastalıklar için riskleri azaltmak için önemli bir adımdır. Bir çocuğun beslenme ve aktivite seviyelerini belirlemede, uzmanlara, eğitimli aile hekimlerine ve bulaşıcı hastalıklar hekimlerine danışmaya ihtiyacı vardır. İnsanlar, obezit için özel bir diyetin olmasında yanılıyorlar. Obezite, yetersiz egzersiz ve dengesiz beslenme alışkanlıkları seviyesi ile yakından ilişkilidir. Erken dönemde obezite ile mücadele için çeşitli beslenme ve aktivite programları önerilecektir.
Obezite, ülkemizde hızla artan bir sağlık problemi olarak görülmektedir. Obezite, her yaştan insan için ciddi sağlık riskeleri teşkil etmektedir. Bu çalışmada incelenen obezitenin fiziksel, psikolojik ve sosyo-ekonomik yönden insan sağlığı üzerindeki riskleri gösterilmeye çalışılmıştır. Sonuç olarak, obezitenin sağlık birimleri ve toplumun sağlığının korunması için ciddi olarak ele alınması gerektiği kanaatine varılmıştır.