İştahsızlık her ne kadar çoğu zaman küçük ölçüde normal bir durum olarak kabul edilse de, bazı durumlarda bireyden bireye değişen derecede ciddi bir sağlık sorununa neden olabilir. İştahsızlık, çeşitli fizyolojik, ilaç etkisi, psikolojik ve çevresel faktörlerden kaynaklanabilir. Bu makale, iştahsızlık nedenlerini, bunların anlaşılması ve tedavi edilmesi için yardımcı olacak şekilde, bilimsel olarak inceleyecektir.
1. İştahsızlık Olgusu
İştahsızlık, besinlerin alımından uzak durmak olarak tanımlanır ve çeşitli sağlık ve refah kaygıları ile ilişkilendirilmiştir. İştahsızlık birden fazla faktöre bağlı olabilir ve çoğu zaman kronik alışkanlıklar haline gelir. Bu yazıda, iştahsızlık olgusunun belirleyicileri, genel ölçütleri ve risk faktörleri ele alınacaktır.
Birçok insan iştahsızlığını kronikleştirmemesini sağlamak için gerekli tedbirleri almaz. Bununla birlikte, genel olarak bazı faktörler, kişinin iştahsızlık sorununa yakalanmasına sebep olabilir. Örneğin, psikolojik durumlar iştahsızlık belirtileri gösterme eğiliminde olan bir kişinin boğazını sıkma hissiyle sonuçlanabilir. Stres, depresyon, kaygı gibi faktörler kişide hüküm sürmeye başlarsa, lezzet algılamayı ve yemek yemeyi umursamaz hale gelebilir.
- Fizyolojik Faktörler: Ağızda ve mide pH dengesinin bozulması, hastalıklara bağlı olarak metabolizmanın bozulması, hormonal değişiklikler ve vitamin ve minerallerin eksikliği, iştahsızlığın önemli belirleyicileri arasında yer alır.
- Kültürel Faktörler: İştahsızlık, belli toplumlarda daha sık görülür ve kültürel düzenlemeler iştahsızlık görünümü üzerinde etkili olabilir.
- Biyolojik Faktörler: Biyolojik faktörler ve çevresel stres kaynakları iştahsızlık sorunu oluşumunda anahtar rol oynayabilir.
2. İştahsızlık Nedenleri
1. Paragraf: İştahsızlığın nedenleri genellikle vücutta meydana gelen çeşitli değişimlerle ilişkilendirilmektedir. Tüketilen gıdaların mineral, vitamin ve diğer besin içeriğindeki değişimler, aynı zamanda östrojen, testesteron ve insülin seviyelerindeki bozukluklar da iştahsızlık problemlerine yol açmaktadır. Ağız tadı değişikliklerine bağlı olarak da zaman zaman iştahsızlık gözlenebilmektedir.
2. Paragraf: Daha fazla iştahsızlık nedenleri arasında ise; şiddetli stres, bedensel ve psikolojik hastalıklar, ilaçların alınması, obezite, pelşizm, kronik ağrı, metabolik bozukluklar, çoğunlukla yaşlı olan kişilerde meydana gelen idrar kaybının olması, çinko ve demir eksikliği, tiamin ve folik asit gibi besleyici maddelerin eksik olması sayılabilmektedir.
3. İştahsızlık Tedavisi
için çeşitli seçenekler vardır. Bu seçenekler arasında hareketler, kontrol yöntemleri ve sağlık profesyonelleriyle birlikte ortak karar verme olabilir. Aşağıda listede, iştahsızlık tedavisinde kullanılan yaklaşımların bazıları açıklanmaktadır:
- Gıda terapisi:Gıdaların ve beslenme alışkanlıklarının belirlenmesi. Besin öğelerini doğru ve dengeli almak için tavsiye edilmektedir.
- Stres yönetimi: Stresi azaltmak için egzersiz, meditasyon ve terapistlerle konuşmak gibi seçenekler vardır.
- Fiziksel aktivite:Günlük egzersiz ve hareket planları oluşturmak, bu hastalıkla başa çıkmanın yararlı yollarından biri olabilir.
- Psikolojik destek: Duygusal destek sunmak, iştahsızlığın kökenine ulaşmak ve gerekli desteği vermek için psikologlarla istişare etmek yardımcı olabilir.
Farklı durumlarda, iştahsızlık tedavisinin başka ilaçların eklenmesi gerektiği de olabilir. Buna ek olarak, doktorunuz, beslenmeyle ilişkili sebeplerin ortaya çıkarılması ve tedavi edilmesi gerektiği durumlarda ruhsal problemleri de ortadan kaldırmak için diğer tedaviler de önerebilir.
4. Sonuçlar
Yapılan Araştırma sonucunda, ilk öncelikle elde edilen bulgular yaşa, cinsiyete, lise türü ve tercih kriterlerine göre değerlendirilmiş ve farklı karşılaştırmalar yapılmıştır. İncelenen üç farklı bulguya işaret etmiştir:
- Cinsiyetin, lise tercihindeki önemini yansıtan bir netice olarak erkek öğrencilerinin, tıp liselerine göre daha fazla sayıda yakıt odaklı meslek liselerini tercih ettiği gözlenmiştir.
- Öğrencilerin lise seçimlerine ilişkin belirli tercihleri hakkındaki eğilimler söz konusu olduğunda, dört tercih kriteri (içerik kalitesi, çevre, sosyal imkanlar, ulaşılabilirlik) açısından incelenmiştir. Sonuç olarak, öğrencilerin öncelik olarak içerik kalitesine önem verdikleri saptanmıştır.
- Yaş grubuna göre değerlendirildiğinde, 17 yaş grubundaki öğrencilerin dört farklı tercih kriterindeki not ortalamaları diğer yaş gruplarına göre daha yüksekti.
Uygulamanın üçüncü bölümünde öğrencilerin üniversite tercihlerinden önceki lise tercihi hakkındaki algıları anlaşılmaya çalışılmıştır. Burada da sonuç olarak; özellikle erkek öğrencilerin, öğrenme ve gelecek imkanları açısından meslek liselerinin sınavsız girişi, güvenilir bir seçenek olarak görüldüğü ortaya çıkartılmıştır. Bahsedilen iştahsızlık nadir ama ciddi bir rahatsızlıktır. Belirtilerin erken tanınması, sebeplerin kavrandığında kişinin doktor ya da psikologla çalışması ile iştahsızlık ve zorlukların üstesinden gelmek için çözümler bulunabilir. Evde tavizkâr olmak, hareket çoğaltmak, diyet değişikliği etkinlikleri ve tıbbi konsultasyonlar gibi faydalı stratejiler hem fizyolojik hem de zihinsel olarak sağlıklı ve rahat bir yaşam sürmek açısından yararlı olacaktır.