Mide ile ilgili problemlerin ciddi bir miktarı, laktoza karşı olan çeşitli tolerans seviyelerindeki hassasiyet nedeniyle ortaya çıkar. Laktoz intoleransı, laktozu absorbe edemeyen kişilerde vücut tarafından üretilen sindirim sistemi enzimlerinin yetersizliği nedeniyle ortaya çıkar. Bu makalede, laktoz nedir ve laktoz intoleransının ortaya çıkışının nedenlerini irdeleyeceğiz.
1. Laktozun Kimyasal Yapısı
, molekülünün özellikleridir. Laktoz, glikoz ve galaktozun dimeridir. Şekil 1’de, molekülün yapısı ve bozunma ürünü glikoz ve galaktokglikoz şeklinde gösterilmektedir. Laktoz, dihidroksi glikol gruplarının bağlandığı disakkaritten oluşur. Laktozun atom sayısı, C12H22O11’dir.
Laktozun yapısına göre, kimyasal özellikleri belirlenir. Beşüremez bir moleküldür ve laktozun bir monomerdir. Laktozun O-metil grubu mevcuttur. Oksijen atomunun atomik sayısı, molekülün diğer atomlarından çok daha fazladır. Bu, molekülde hidratlama engellerinin arttığı anlamına gelir. Molekül H-bağları içerir ve bu da su buharı absorbe etme sürecini etkiler. Buna karşın bu molekülde enol olması da, moleküler pH değerinde değişimler meydana getirmesine neden olur.
2. Laktoz Eksikliğinin Fizyolojik Etkileri
Laktoz eksikliği karakteristik olarak insanların laktozu parçalar ve bu madde tarafından beslenmeyi sağlamalarından kaynaklanan bir metabolik hastalıktır. Insanlar genellikle ne daha yatkındır ve laktoz eksikliği olan kişiler genellikle sık sık mide bulantısı, karın ağrısı, uzun süren kabızlık gibi semptomlar hissederler. Ayrıca, laktoz eksikliği olan insanlar aşırı flatülansı da hissedebilirler.
Laktoz eksikliğine neden olan fizyolojik semptomların çeşitli besinlerdeki laktoz konsantrasyonlarından kaynaklanan etkileri şunlardır:
3. Laktoz Intoleransının Nedenleri
, birçok faktörde kaynaklanmaktadır. En sık görülen nedenler şunlar olabilir:
- Birçok kez, çocukluk çağındaki bir laktaz enzim eksikliğinden kaynaklanır.
- Bazı bulaşıcı hastalıkların sonucu olabilir, örneğin, helicobacter pylori gibi. Zamanla, mide rahatsızlıklarına neden olabilen sindirim sisteminin hasarlanmasına neden olabilir.
- Bazı ilaçlar veya miyadının sindirimi için gerekli varlığın etkisinden kaynaklanabilir. Buna bağlı olarak, besinlerin sindirimini azaltarak, laktoz had safhada hapsolur.
- Bazı gıdalar ve içecekler, laktoz intoleransı gibi basit sindirim yetmezliklerine neden olabilir.
Beriberi hastalığı gibi bazı genetik hastalıklar ya da organ hasarları, arasındadır. Konjenital laktaz yetmezliği, laktaz enziminin doğumdan itibaren laboratuvara göre çok düşük seviyede olması sonucunda ortaya çıkan bir durumdur.
4. Laktoz Intoleransının Teşhis ve Tedavisi
Laktoz intoleransı, normal sürecinde laktattan meydana gelen inzülin hormonunun düşük seviyede bulunmasından dolayı gelişen bir durumdur. Süt ve süt ürünlerinin tüketiminden sonra refleks şeklinde ortaya çıkan sindirim sistemi rahatsızlıkları, beş yaşından önce çocuklarda öncelikli olarak diyare şeklinde ortaya çıkabilmektedir. Bununla birlikte; bulantı, karın ağrıları, kusma, gaz, şişkinlik, karında şişkinlik ve ishal gibi sindirim sistemi rahatsızlıkları, yetişkinlerde laktoz intoleransı olan kişilerde de ortaya çıkabilmektedir.
Laktoz intoleransının teşhisi, genellikle kandaki laktoz intolerans testi ile kolayca yapılabilmektedir. Bunun yanı sıra, laktozun etkisi sürerken emme testi ve özofagogastroduodenoskopi, klinik değerlendirme ve mide asiditesini ölçen bir test gibi farklı metotlar da kullanılabilmektedir. Laktoz intoleransının tedavisi ise kişiye özel bir beslenme planı ile yapılmalıdır. Bu plan besinlerin laktoz içeriğine, doza ve sindirimin etkilenmesine bağlı olarak oluşturulmalıdır. Bu planla birlikte, sütün içeriğinin laktoz içeriği düşük tahılların tercih edilmesi, laktoz içermeyen süt ürünlerinin tüketilmesi ve laktoz içeren besinlerin azar azar tüketilmesi gibi öneriler verilebilmektedir.
- Kandaki laktoz intolerans testi ile laktoz intoleransının teşhisi kolayca yapılabilmektedir.
- Laktoz intoleransının tedavisi kişiye özel bir beslenme planı ile uygulanmalıdır.
- Sütün yerine laktoz içermeyen süt ürünlerinin tüketilmesi ve laktoz içeren besinlerin azar azar tüketilmesi önerilmektedir.
Bu makalede, laktoz nedir ve neden laktoz intoleransı oluşabileceği anlatılmıştır. Lactoza intoleransa bağlı olası sonuçların anlaşılmasına yardımcı olan sağlık çalışanlarının tüketicilere dikkatli bir şekilde süt ve süt ürünlerinin tüketiminin kontrolü önerisi vurgulanmıştır. Süt ve süt ürünlerinin tüketiminin yeterli denetiminin ciddi sağlık problemlerini önlemek için önemli olduğu sonucuna varılmıştır.