Ultrason, yaşamımızın her alanında etkili sonuçlar vermekte olan bir teknolojidir. Dünyada son zamanlarda yaygın olarak kullanılan ve artık herkes tarafından kavranılmaya başlanan ultrason teknolojisi, uzmanlar tarafından yoğun bir şekilde incelenmekte ve kullanılmaktadır. Bu yazıda, ultrasonun tanımını, kullanım yönlerini ve uygulanma alanlarını inceleyeceğiz.
Ultrason Nedir?
Ultrason, ses dalgalarının ses seviyesinin çok üstündeki frekanslarına verilen genel addır. Ultrason, insan kulağı tarafından duyulamayan karasal ve/veya sular içerisinde yayılan yüksek frekanslı ses dalgaları olarak tanımlanabilir. Ultrason ses dalgalarının frekansı genellikle 20kHz veya daha yüksek olan ses dalgaları olarak kabul edilir.
Ultrason çok çeşitli amaçlarda kullanılmaktadır. Bu amaçlar arasında şunlar sayılabilir:
- Görüntüleme: Ultrason görüntüleme cihazları (Ultrason görüntüleme cihazları ya da ultrasonoskopik cihazlar) kullanılarak insan vücudunun iç yüzeylerinin veya yüzey dokularının görüntülenmesi;
- Mesafe Ölçme: Ses dalgalarının içeren veya içermeyen mesafelerin ölçülmesi;
- Kontrol: Dokulardaki kalınlık ve kalite kontrolü;
- İzolasyon: Şiddetli bir ses dalgaları serisi tarafından oluşturulan yakın alanın izolasyonu.
Ultrason genellikle, akustik sensörler, akışkanlarda sürtünmeyi azaltmak ve mikrofon hissedebilmek gibi doğal çevre için faydalı amaçlar için de kullanılır. Ultrason geleneksel radyografi ve ultrasonografi ile kontrastlaştırıldığında, cihaz çok küçük veya hassas ölçümler yapmada daha avantajlı olabilir.
Ultrasonun Fiziksel Temel Çalışması
Ultrason fiziksel olarak iletken bir ortamda meydana gelen dalgalar olarak düşünülebilir. Genellikle ultralow, low, orta ya da ultrahigh aralıklarda fale meydana gelir ve her biri farklı amaçlar için kullanılır. Bu dalgalar, genellikle mekanik titreşimler yoluyla oluşturulur. Ultrasonun fiziksel temel çalışmasının kısaca şöyle özetlenebilir:
- Bir ses titreşiminin ses dalgası olarak iletimi
- Sesin, İletken bir ortam içinde iletimi
- Ses, titreşimi, iletimi ve iletkenlik ilişkilerinin çalışılması
Ultrasonun temel çalışması, genellikle, titreşimleri ses dalgaları olarak ileten osilatör ya da ses üreten bir devreye bağlı olarak tanımlanabilir. Bu devreler, genellikle küçük hacimlerde elektrik sinyallerini kullanarak, frekans temelli ideal osilatör üreten mekanik sistemler olarak tasarlanır. Bu sistemler, karşılıklı mekanik kuvvetleri üretmek veya titreşimleri azaltmak üzere çok düşük enerji gereksinimlerini karşılamak için kullanılan Ck-Ck mekanizmalarını kullanabilirler. Frekans temelli ideal osilatör üreticisi tarafından üretilen ses titreşimlerinin iletimi, ultralow, low, orta ve ultrahigh ses aralıklarında yapılır. Ses iletimi, ortamın ses iletkenliği ve bu iletkenlik ile iletken ortam içindeki ses titreşiminin ilişkisi kullanılarak gerçekleşir.
Ultrasonun Tıpta Kullanım Yöntemleri
Ultrasonun tıpta kullanımı insan vücudunda bilinmeyen ve görünmeyen yerlere erişim sağlayan bulanık veya net görüntüler üretmek için kullanılır. Bu görüntüleri, doktorlar vücut içindeki var olan veya olabilecek hastalıkları izlemek ya da kitlelerin varlığını tanımlamak için kullanırlar. Tıpta ultrasonun kullanımı aşağıdaki gibidir:
- Vücut Organdaki Yapı ve Bozuklukların Tanısı: Ultrason ile vücuttaki yapı ve yöntemlere göz atılabilir. Özellikle bebeğin sağlığı açısından anne karnını taramak için kullanılıyor. Bu taramalarda kafa, göz, orta kulak, kalp ve bütün organların gelişim ve çalışması hakkında bilgi toplanır. Ultrasonun diğer bir sağlık alanındaki kullanımı ise, kas iskelet sistemindeki yara, şişlik, eklem hastalıkları veya enfeksiyonları tanımlamak için kullanılmaktadır.
- Ameliyatta Yol Göster: Ultrasonlu görüntüler de ameliyatta ilaç enjeksiyonu veya biyopsi için yol gösterici olarak kullanılmaktadır. Bu görüntüler, operasyon yerini ve yolu tanımlamak için kullanılır. doktorlar, doku ile olası tarak çizgisi arasındaki farkı görerek, o olası tarak çizgisine yakın bir vücud bolgesine ilaç enjekte edebilirler.
Ultrason kullanımı da hasta insanlar üzerindeki etkilerini dikkate alarak ve doktorların kontrolünde yapılmalıdır. Ultrason görüntüleri için üst seviyede teknik beceriye sahip tecrübeli bir personel tarafından kontrol edilmesi gerekir. Personel, doktorun, ilaçların ve hastanın etkileneceği üzerinde emin olmak için bu görüntüler hakkında titiz bir yaklaşım ve davranış sergilemelidir.
Bu çalışma, ultrasonun genel özelliklerini ve bu özellik içerisinde nelere ihtiyaç duyduğunu ortaya koymayı amaçlamıştır. Yaptığımız çalışmada, Ultrason Nedir ve Ne İçin Kullanılır? sorusuna cevap bulmuşuzdur. Sonuç olarak, ultra sesin anlaşılması ve kullanılması hayati önem taşımaktadır.